Նոր իրավիճակը ենթադրում է Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև ռազմաքաղաքական դաշինքի մասին նոր համաձայնագրի ստորագրում. պատգամավոր
Մեր երկիրն այսօր ապրում է իր 30-ամյա անկախության դժվարին, ճակատագրական փուլը։ Վերջին պատերազմի ժամանակ մենք կորցրեցինք Արցախի Հանրապետության տարածքի մեծ մասը, ցավոք, մենք ունենք հազարավոր զոհեր, հաշմանդամներ, ինչպես նաև ռազմագերիներ ։ Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի մասնակցությամբ 44-օրյա ռազմական ագրեսիան, որը սանձազերծվել էր 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին, մեզ համար ավարտվեց ցավալի պարտությամբ եւ երեք երկրների ղեկավարների կողմից 2020թ.նոյեմբերի 9-ի հայտարարության ստորագրմամբ: Եվրասիական փորձագիտական ակումբի կողմից կազմակերպված "Հայ-ռուսական ռազմավարական միության արդի խնդիրները ՝ ի դեմս ներկա սպառնալիքների և մարտահրավերների" թեմայով Կլոր սեղանի ժամանակ հայտարարեց ՀՀ Ազգային ժողովի տարածաշրջանային և եվրասիական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, տնտեսական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Միքայել Մելքումյանը:
"Այո, պատերազմը կանգնեցրեց Ռուսաստանի Դաշնությունը, և դա ևս մեկ անգամ ապացուցեց այն փաստը, որ ռուսական ներկայությունը մեր տարածաշրջանում պետք է լիովին վերականգնվի։ Այժմ, ինչպես երբեք, անհրաժեշտ է հարաբերությունների նոր որակ ձևավորել մեր ռազմավարական գործընկերոջ ՝ Ռուսաստանի հետ ՝ խորացնելով փոխադարձ ինտեգրումը բոլոր առումներով։ Ակնհայտ է, որ երկու կողմերն էլ շահագրգռված են դրանում. վերջին երեք տարիների վիճակագրությունը եւ փաստերը ցույց են տալիս, որ մենք հսկայական չիրականացված պոտենցիալ ունենք։ Ավելի խորը ինտեգրմանն ուղղված հայ-ռուսական հարաբերությունների նոր որակի ձևավորումը նաև մեր ժողովրդի ցանկությունն է։ Իմ կարծիքով, այդ հարաբերությունները պետք է զարգանան ինչպես երկկողմ, այնպես էլ բազմակողմ ձևաչափերում, այդ թվում ՝ Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) շրջանակներում։ Այդպես պետք է լինի հասարակական կյանքի բոլոր ոլորտներում։
Ռուսական կապիտալը պետք է իրեն հարմարավետ զգա Հայաստանում։ Երբ ոչ պատշաճ քրեական գործեր հարուցելը, արհեստական վախի մթնոլորտի ստեղծումը դառնում է կառավարման մոդել, այդ ժամանակ կապիտալը լքում է տարածքը։ Եվ պատահական չէ, որ 2020 թվականին մեր երկրում 2019 թվականի համեմատ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների զուտ ներհոսքը նվազել է մոտ 11 անգամ, 2019 թվականին ՝ 2,5 անգամ։ Հիմնականում կապիտալը գնում է Ռուսաստան։
Արդյոք դա նորմալ է: Իհարկե, ոչ ։
Դա քաղաքական հարց է, թե տնտեսական։ Երկուսը միասին:
Այնպես որ, հայ-ռուսական հարաբերությունների հետագա զարգացման համատեքստում մենք պետք է հաղթահարենք այդ խնդիրը։ Ընդհանուր քաղաքական ճգնաժամը կարող է հաղթահարվել միայն արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների միջոցով, եւ ես կարծում եմ, որ հայ-ռուսական հարաբերությունները պետք է ընդգրկվեն շատ քաղաքական ուժերի նախընտրական ծրագրերում", - հայտարարել է պատգամավորը։
Նրա խոսքով ՝ Հայաստանի արտաքին առեւտրային շրջանառությունը 2020 թվականին կազմել է 7,1 մլրդ դոլար ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազելով 13,2 տոկոսով (2019 թվականին ՝ 8,2 մլրդ դոլար):
Իսկ ԵՏՄ անդամ երկրների հետ Հայաստանի արտաքին առեւտրային շրջանառությունը կազմել է 2,2 մլրդ դոլար ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազելով 2,6 տոկոսով, Այդ թվում ՝ Ռուսաստանը ՝ 2,1 մլրդ դոլար (Անկումը ՝ 3,5 տոկոս), Բելառուսը ՝ 79,6 մլն դոլար (աճը ՝ 17,4 տոկոս), Ղազախստանը ՝ 16,3 մլն դոլար (աճը ՝ 96,0 տոկոս) եւ Ղրղզստանը ՝ 2,0 մլն դոլար (Անկումը ՝ 63,2 տոկոս): 2020 թվականի հունվար-դեկտեմբեր ամիսներին Հայաստանից արտահանումը կազմել է 2,5 մլրդ դոլար, ինչը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է 3,9 տոկոսով (2,6 մլրդ դոլար 2019 թվականին):
Հայաստանից ԵԱՏՄ անդամ երկրներ արտահանումը կազմել է 705,3 մլն դոլար, ցուցանիշը նվազել է 8,3 տոկոսով ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ (769,2 մլն դոլար 2019 թվականին), այդ թվում ՝ Ռուսաստանը ՝ 676,0 մլն դոլար (անկում ՝ 9,0 տոկոս), Բելառուսը ՝ 21,3 մլն դոլար (աճ ՝ 18,7 տոկոս), Ղազախստանը ՝ 6,5 մլն դոլար (աճ ՝ 19,3 տոկոս) եւ Ղրղզստանը ՝ 1,6 մլն դոլար (անկում ՝ 48,7 տոկոս):
2020 թվականի հունվար-դեկտեմբեր ամիսներին, ըստ ապրանքների ծագման երկրի, Հայաստան ներմուծումը կազմել է 4,6 մլրդ դոլար: Այդ ցուցանիշը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է 17,7 տոկոսով (2019 թվականի 5,5 մլրդ դոլար): ԵԱՏՄ անդամ երկրներից ՀՀ ներմուծումը կազմել է 1,5 մլրդ դոլար, ցուցանիշը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 0,2 տոկոսով, Այդ թվում ՝ Ռուսաստանը ՝ 1,5 մլրդ դոլար (Անկումը ՝ 0,7 տոկոս), Բելառուսը ՝ 58,3 մլն դոլար (աճը ՝ 16,9 տոկոս), Ղազախստանը ՝ 9,9 մլն դոլար (աճը ՝ 3,4 անգամ) եւ Ղրղզստանը ՝ 420,8 հազար դոլար (Անկումը ՝ 82,3 տոկոս): Ըստ պաշտոնական վիճակագրության ՝ Ռուսաստանը պահպանում է Հայաստանի արտաքին առևտրի առաջատար դիրքերը ԵՏՄ անդամ երկրների հետ ։
Հայաստանը հիմնականում Ռուսաստան է արտահանում ալկոհոլ, միրգ, բանջարեղեն, հագուստ, ձուկ, շոկոլադ և այլն: ԵՏՄ անդամ մյուս երկրների հետ ապրանքաշրջանառությունն ավելի համեստ է, քանի որ ղրղզական շուկա մուտք գործելը բարդ է աշխարհագրական առումով, իսկ բելառուսական շուկա ներմուծման սահմանափակումների պատճառով, մասնավորապես, բելառուսական մանրածախ առևտրի 75 տոկոսը պետք է լինի հայրենական արտադրությունը:
Ընդ որում, սկսել է աճել հայկական պահածոյացված մրգերի եւ բանջարեղենի արտահանումը Բելառուս եւ ոսկերչական իրեր ՝ Ղազախստան ։
"Կարելի է կանխատեսել, որ 2021 թվականին որոշակի ակտիվություն կդիտվի ԵԱՏՄ երկրների հետ արտաքին առեւտրում ՝ թուրքական ծագում ունեցող ապրանքների ներմուծման ժամանակավոր արգելքի պատճառով",-ասել է նա: ԵԱՏՄ-ն Հայաստանի Հանրապետության համար ավելի շատ ընկալվում է որպես ապրանքների և ծառայությունների իրացման մեծ շուկա, որպես աշխատանքային միգրացիայի գոտի, բայց ԵԱՏՄ-ից ներդրումներ չեն սպասվում ։
Ինչու? Կարծում եմ ՝ խնդիրն այն է, որ չեն հաղթահարվել փոխադարձ արգելքները։ Բանն այն է, որ միջավայրը նույնական չէ, պետական գնումների, վարկերի ստացման եւ այլ ընթացակարգերի նկատմամբ հավասար պայմաններ չկան։ Չկա իրական թվային տնտեսություն։
«Բայց ինչ-որ բան արդեն արվել է», - նշեց պատգամավորը։
Նրա խոսքով ՝ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի տարածաշրջանային եւ եվրասիական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի եւ Ռուսաստանի Դաշնության Պետական դումայի ԱՊՀ գործերով, եվրասիական ինտեգրման եւ հայրենակիցների հետ կապերի կոմիտեի համատեղ ջանքերի շնորհիվ ՌԴ կառավարությունը շուրջ երկու միլիարդ Ռուսական ռուբլի է հատկացրել "Վերին Լարս" հսկիչ անցագրային կետի ընդլայնման եւ տեխնիկական վերազինման համար:
"Այսպիսով, հայ-ռուսական հարաբերությունների ապագան մեծապես որոշվում է երկու երկրների միջև ինտեգրման ամենաբարձր աստիճանով։ Դա վերաբերում է ամենատարբեր ոլորտներին։ Սակայն դրա ապահովման գրավականը կարող է լինել միայն մեր հանրապետությունում նոր քաղաքական իշխանությունը, որը ձևավորվել է արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններով",- ընդգծել է Մելքումյանը։
Նրա խոսքով, նոր իրավիճակը ենթադրում է Հայաստանի եւ Ռուսաստանի միջեւ նոր ռազմաքաղաքական դաշինքի մասին համապատասխան համաձայնագրի ստորագրում, ինչը համարժեք է ՀՀ-ում առկա իրավիճակին:
"Նոր ընտրություններ, նոր բանակցություններ, նոր իշխանություն: Ահա թե որն է հայ — ռուսական հարաբերությունների նոր ճարտարապետությունը։ ՀՀ ապագա իշխանությունները պետք է անհապաղ կյանքի կոչեն մեր երկու երկրների միջև հարաբերությունների զարգացման նոր ռազմավարությունը", - ամփոփեց պատգամավորը։